Showing posts with label Latin. Show all posts
Showing posts with label Latin. Show all posts

Jovinianus

1. Jovinianus Imperator
Jovinianus imperator regnavit.
Semel in stratu jacens, exaltatum est cor ejus. "Estne aliquis alius deus quam ego?" His cogitatis, somnum cepit. 
Mane milites vocavit. "Ad venandum pergere volo."
Dum imperator equitasset, calor intolerabilis eum invasit. In aqua frigida balneari volens, militibus dixit, "Hic remaneatis." 
Solus ad aquam festinanter equitabat, vestimenta deposuit, et aquam intravit.  
Dum ibi remansit, venit homo, ei per omnia similis in vultu et gestu. Induit se vestimentis ejus et ad milites equitavit. Ab omnibus sicut persona imperatoris receptus est, et ad palatium cum militibus perrexit. 
Jovinianus, de aqua exiens, vestes nec equum invenit. Admirabatur et tristatus est!

2. Jovinianus, Pessimus Ribaldus
Jovinianus nudus erat et neminem vidit. "Quid faciam? Ego miserabiliter sum ministratus." Tandem dicebat, "Hic prope manet miles quem ad militiam promovi. Ad eum pergam, et vestes et equum acquiram."
Totaliter nudus ad castrum militis perrexit et ad januam pulsavit. "Januam aperite!" 
Cum janitor eum vidisset, obstupuit. "Qualis es tu?" 
Imperator respondit, "Jovinianus sum imperator! Vestes et equum perdidi."
Janitor ait, "Mentiris, pessime ribalde! Jam ante adventum tuum dominus imperator Jovinianus ad palatium suum cum militibus suis transivit. Sed quia imperatorem te nominasti, domino meo nuntiabo." 
Janitor intravit et domino suo verba ejus retulit. Ille hoc audiens praecepit ut introduceretur.

3. Jovinianus et Miles
Miles notitiam ejus non habebat et ait, "Qualis es? Quod est nomen tuum?" 
Respondit, "Ego sum imperator Jovinianus." 
Ait ille, "Ribalde pessime! Qua audacia audes teipsum imperatorem nominare! Impune non transibis." Fecit eum egregie verberari et expelli.
Jovinianus flagellatus et expulsus flevit amare, cogitans apud se, "Prope est dux consilarius meus; ad eum pergam et necessitatem ei ostendam." 
Ad januam ducis venit et pulsavit. Janitor januam aperuit et admirabatur. "Carissime, qualis es tu, et quare sic totaliter nudus venisti?" 
Et ille, "Ego sum imperator; casu equum et vestimenta perdidi, et ideo ad ducem veni ut mihi in hac necessitate succurrat."

4. Jovinianus et Dux
Cum introductus fuisset, dux notitiam ejus non habens ait, "Qualis es tu?" 
Et ille, "Imperator sum ego, et te ad divitias et honores promovi!"
Respondit dux, "Insane miser! Quia talem honorem tibi appropriasti, impune non transibis." Confecit eum in carcerem includi et pane et aqua sustentari. Deinde ex carcere extraxit et egregie verberari.
Gemens et suspiria emittens, Jovinianus ait. "Heu mihi, quid faciam? Melius est mihi ad palatium meum pergere. Mei de palatio meo notitiam habebunt. Saltem si non, uxor mea notitiam meam habebit per certa signa." 
Solus ad palatium accessit et ad januam pulsavit; audita pulsatione janitor januam aperuit. 

5. Jovinianus et Palatii Janitor
Dixit janitor, "Qualis es tu?" 
Et ille, "Imperator sum! Miror de te quia non novisti me!" 
Janitor ait, "Mentiris! Ego cum domino imperatore diu steti." 
Et ille, "Ego sum ille! Si dictis non credis, rogo te, dei amore, ut ad imperatricem accedas, et per ista signa, quae nullus nisi nos duo novit sub caelo, mihi vestes imperiales mittet; casu perdidi omnia."
Ait janitor, "Non dubito quin insanus sis, quia dominus meus imperator in mensa sedet et juxta eum imperatrix. Verumtamen ex quo dicis te imperatorem esse, imperatrici intimabo. Certus sum quod graviter punieris!"
Janitor ad imperatricem perrexit et omnia intimavit.

6. Dominus et Domina
Imperatrix domino suo ait, "Domine mi, audite mirabilia! Signa privata inter nos acta unus ribaldus in porta mihi per janitorem recitat, dicens se imperatorem esse."
Imperator praecepit janitori ut ille introduceretur.
Qui cum nudus introductus fuisset, canis, qui antea multum eum dilexerat, ad guttur suum saltabat ut eum occideret, sed per familiam impeditus est.
Ait imperator, "Dic mihi, qualis es tu et ob quam causam venisti?" 
At ille, "Imperator sum et dominus istius loci." 
Ait imperator omnibus in aula, "Dicite mihi: quis nostrum imperator est?" 
Aiunt illi, "Domine, istum ribaldum numquam vidimus! Puniatur ut omnes exemplum de tali praesumptione capiant."

7. Imperatoris Judicium
Imperator ad imperatricem ait, "Domina, dic mihi: nosti tu istum hominem qui se dicit imperatorem et dominum tuum esse?"
At illa, "Bone domine, cur talia a me quaeris? Nonne plus quam viginti sex annis in societate tua steti et prolem per te genui? Sed unum est quod miror: quomodo iste ribaldus pervenit ad secreta inter nos perpetrata." 
Imperator ille dixit illi, "Quare ausus fuisti teipsum imperatorem nominare, damus pro judicio ut ad caudam equi tractus sis! Et si iterum ausus sis hoc dicere, te condemnabo morte turpissima." Vocavit satellites et ait, "Istum ad caudam equi trahite, sed nolite eum occidere."

8. Jovinianus Desperatus
Post haec desperatus dicebat, "Pereat dies in qua natus sum! Amici a me recesserunt, et uxor me non novit. Sed hic prope manet confessor meus; forte notitiam meam habebit."
Ad fenestram heremitae pulsavit.
Ille ait, "Quis ibi est?"
"Ego sum imperator Jovinianus! Fenestram aperias ut loquar tecum." 
Cum vocem audisset, fenestram aperuit, sed hominem videns fenestram clausit. "Discede a me, maledicte! Tu non es imperator sed diabolus in forma hominis."
Ille ad terram prae dolore cecidit, dicens, "Heu mihi, quid faciam ego!" Et his dictis recordatus fuit quod in stratu exaltatum fuit cor ejus dicens, "Estne deus alter praeter me?"

9. Jovinianus et Heremita
Statim ad fenestram heremitae pulsabat. "Amore illius qui pependit in cruce, confessionem meam audite." Et de tota vita cum lacrimis confessus est, et praecipue quomodo contra deum se erexit.
Facta confessione, heremita fenestram aperuit et notitiam ejus habebat. "Benedictus altissimus! Vestes hic habeo; induas te et ad palatium perge, et ut spero notitiam tuam habebunt."
Imperator induit se et ad palatium perrexit.
Janitor eum satis honorifice recepit. 
At ille, "Numquid notitiam meam habes?" 
Janitor ait, "Etiam, domine peroptime, sed admiror quod per totum diem hic steti et te exire non vidi." 
Ille aulam intravit, et omnes eum videntes capita inclinabant. 

10. Finis
Cum aulam intrasset, alius imperator juxta eum stare fecit, et omnibus ait, "Dicite, quis nostrum est imperator?"
Imperatrix primo respondit, "Domine mi, testis est mihi deus in caelis: quis vestrum est dominus meus penitus ignoro." Et sic omnes dixerunt. 
At ille, "Carissimi, iste homo est imperator vester. Contra deum se erexit, propter quod peccatum deus eum flagellavit. Ego sum angelus ejus, custos animae suae, qui imperium custodivi quamdiu fuit in paenitentia. Jam ejus paenitentia completa est. Ammodo ei sitis obedientes!" Et statim ab oculis eorum disparuit. 
Imperator vero deo gratias reddidit et toto tempore vitae suae in bona pace vixit.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 59 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: Gesta 59: Jovinianus.

Princeps et Mercator

Centum Verba: Principis Mensa

Mercator quidam principem divitem videns exclamavit, "Quam formosus est, et gratiosus! Quam pretiosa vestimenta eius!"
Princeps mercatorem rogavit ut secum pernoctaret.
Cum hora cenandi adesset, princeps mercatorem iuxta dominam in mensa collocavit. Mercator, dominam videns tam pulchram et gratiosam, quasi extra se raptus est.
Delata sunt fercula, et ecce cibus optimus in capite defuncti collocatus et ante dominam positus est. Mercator cum mortui caput vidisset, commota sunt omnia viscera eius et ait in corde suo, "Heu mihi, timeo ne perdam caput meum in isto loco!" 
Domina eum confortavit. "Noli te sollicitare," ei dixit. "Cibus mihi placet, etiam in mortui capite."


Centum Verba: Principis Camera

Cum nox adesset, mercator ductus est in cameram honestam ubi invenit lectum paratum, cortinis circumvolutum. Dum lectum intrasset, famuli ostium clauserunt et ille solus in camera remansit  respexitque angulum ubi erat lumen. Vidit duos homines mortuos per bracchia pendentes. Hoc viso, invasit eum timor intolerabilis, et quiescere non poterat. 
Mane surrexit et ait, "Heu mihi, timeo ne perdam vitam meam in isto loco!"
Princeps, cum surrexisset, fecit mercatorem ad se vocari et ait, "Carissime, quid tibi placet de me?"
"Mihi omnia bene placent," ait mercator, "sed cibum ministratum in capite defuncti vidi, et duos iuvenes mortuos in angulo camerae pendentes inveni."


Centum Verba: Principis Rationes

His verbis auditis, princeps mercatori dixit, "Carissime, uxorem meam nimis pulchram vidisti, et caput defuncti ante eam. Ratio est talis: iste cuius erat caput fuit dux qui uxorem meam sollicitavit et cum ea concubuit. Gladio caput eius amputavi, quod in signum verecundiae singulis diebus ante uxorem pono ut ad memoriam reducat peccatum quod commisit."
Mercator admiratus est.
"Filius ducis defuncti," princeps declaravit, "illos duos iuvenes in camera pendentes occidit, cognatos meos; ideo omni die corpora eorum visito ut fiam magis fervens sanguinem eorum vindicare. Vade ergo in pace, et posthac vitam hominis non iudices quousque plenius tibi de veritate constiterit."


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 56 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: Gesta 56: Princeps et Mercator.

Tyrannus et Taurus Eius

Phalaris, tyrannus crudelis, Agrigentinos multos necat, exquisitis tormentis implicans.
Perillus, aeris artifex, aeneum taurum facit, tyranni crudelitati aptum: in latere ostium habet per quod immittuntur homines morte puniendi; supposito igne, homines in tauro cremantur.
Perillus tyranno ait, "Propter mortis amaritudinem et ignis fervorem, homines clamant in tauro, sed non creditur vox esse humana; quasi vox feralis resonat. Sic, O rex, minime ad compassionem moveberis."
Phalaris opus laudat et inventori ait, "Mihi crudeli donum aptum tu crudelior obtulisti! Nunc, O inventor, taurum tuum probabis: nulla enim aequior ratio est quam necis artificem arte perire sua."
Sic Perillus crematur in tauro suo.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 48 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have simplified the Latin; you can find the full Latin text here: Gesta 48: Yyrannus et Taurus Eius.

Codrus rex Atheniensium

Codrus, rex Atheniensium, contra Doricos pugnaturus, congregavit exercitum et super eventu belli consuluit Apollinem. Cui responsum est quod aliter non vinceret nisi ipse gladio interiret hostili.
Dorici, hoc audito, dixerunt ne quis laederet Codrum. 
Codrus, mutato regis habitu, arma accepit et exercitum penetravit. Miles Doricus lancea eum usque ad cor penetravit, et sic per mortem suam populum suum de manibus inimicorum suorum liberavit. 
Tandem de morte eius factus est planctus magnus ex utraque populi parte.
Sic Iesus Christus sciens quod genus humanum non posset redimi nisi ipse moreretur, venit in bello contra diabolum, mutans habitum suum quando naturam humanam assumpsit.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 41 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here, plus the version from Valerius Maximus for comparison: Gesta 41: Codrus rex Atheniensium.

Perdix et Venator

Perdix habens pullos, sciens venatorem appropinquare nido, ut venatorem retrahat a pullis, venit prope venatorem et fingit se posse non volare. Venator insequitur paulatim; illa volat, et ipse post illam vadit, et sic semper facit donec elongatus est a pullis; et sic decipitur venator, quod nec perdicem nec pullos habet. 
Venator est bonus Christianus, qui victum et vestitum cum labore acquirit. Sed mundus hominem non libenter sustinet; homo mundi vanitatem sequitur, et mundus illum ab amore dei et bonis operibus elongat. Deinde mors illum subtrahit a saeculo, et manet ille miser deceptus quia non habet mundum nec fructum bonorum operum.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 36 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story and also included some of the moralization; you can find the full Latin text here: Gesta 36: Perdix et Venator.

Vetula et canicula eius

Centum Verba: De uxore casta

Miles nobilem uxorem castam et decoram habebat. Ad peregrinandum perrexit, et uxor domi remansit. 
Iuvenis militis uxorem ardenti amore coepit amare, et saepe illuc ibat, sed nihil valuit: domina casta per omnia eum sprevit. 
Quodam die iuvenis dolens ac tristis obviam habuit vetulam sanctam reputatam quae causam eius tristitiae quaesivit. Iuvenis omnia narravit, et vetula ait, "Cum Dei adiutorio te curabo."
Vetula ista caniculam habebat, et panem sinapi confectum ei dedit; prae amaritudine oculi caniculae lacrimabantur.
Tunc ad domum dominae castae perrexit.
Domina caniculam lacrimantem respexit et admirabatur.
Vetula ei ait, "Haec canicula erat filia mea, casta nimis et decora. ...

Centum Verba: De vetulae filia

... Iuvenis quidam eam vehementer adamavit, sed adeo casta erat ut omnino sperneret eius amorem. Tantum dolens prae dolore, iuvenis mortuus est, pro qua culpa Deus convertit filiam meam in caniculam, sicut tu vides." 
Domina exclamavit, "Heu me! Simili modo me quidam iuvenis diligit et pro amore meo infirmatur." 
Vetula haec audiens ait, "Carissima domina, noli amorem iuvenis spernere ne forte et tu muteris in caniculam sicut filia mea."
Ait domina vetulae, "Bona matrona, adiuva me! Nolo in caniculam mutari! Rogo ut iuvenem ad me ducas."
Vetula perrexit et iuvenem secum duxit; cum domina dormivit, et sic per vetulam adulterium commisit.



Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 28 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: Vetula et canicula eius. This story is also found in Petrus Alphonsi, and from Alphonsi it entered into the Aesop tradition, as you can see in this illustration from Steinhowel's Aesop:




Rex et Puer

Centum Verba: Conradus Rex

Conradus regnavit, et quidam comes, iram regis metuens, cum uxore in silvam fugit. 
Dum in silva venaretur, Conradus in comitis tugurium advenit, nescius, nocte superveniente. 
Eadem nocte, comitis uxor filium peperit.
Conradus vocem audivit: "Accipe, accipe, accipe." Expergefactus a somno, cogitabat "Quid signat ista vox?" et statim obdormivit. 
Secunda vice audivit vocem: "Redde, redde, redde." Tremefactus est valde. "Quid est hoc?" Iterum obdormivit. 
Tertia vice audivit vocem: "Fuge, fuge, fuge, O rex! Hic puer gener tuus erit." Commota sunt omnia viscera regis. 
Mane surgens, duos armigeros ad se vocavit. "Parvulum auferte," imperavit, "et, per medium scindentes, cor eius mihi apportate." 


Centum Verba: Henricus Puer

Regis armigeri, conterriti, de gremio matris puerum rapuerunt,  sed, misericordia moti, in arbore reposuerunt ne a feris devoraretur, et, leporem scindentes, cor leporis regi detulerunt. 
Dux in silva transiens puerum vagientem audivit. Dum filium non haberet, puerum uxori attulit. Suum genitum fingentes, puerum Henricum vocaverunt. 
Henricus corpore pulcher erat, ore facundus et omnibus gratiosus.
Rex, cum videret ducis filium omnibus gratiosum, dubitare coepit ne post se regnaret et ne iste sit quem occidi mandaverat. Volens esse securus, reginae litteras manibus suis scripsit: "Mox ut istas litteras receperis, nuntium hunc necabis," et, Henricum ad se vocans, ei imperavit litteras reginae perferre.


Centum Verba: Regis Litterae

Henricus, ad reginam pergens, in ecclesia hospitatus est. 
Dum quiesceret, sacerdos, curiositate ductus, eius bursam aperuit. Litteras legens, scelus abhorruit. Radens subtiliter regis verba "Nuntium hunc necabis," scripsit "Filiam nostram in uxorem nuntio dabis." 
Cumque regina istas litteras legisset, regis sigillo munitas et de manu eius scriptas, nuptias celebravit et filiam Henrico in uxorem dedit.
Dum regi narraretur quod nuptiae filiae suae celebratae essent, obstupuit, sed, veritatem ab armigeris et duce et sacerdote comperiens, ordinationi Dei resistendum non esse vidit, sicut vox dixerat: "Hic puer gener tuus erit." 
Henricum igitur suum generum esse approbavit et post in imperio regnare instituit.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 20 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: De Rege et Puero. The full Latin text says that the queen resided in Aachen, Aquisgranum in Latin.



De Paradiso Ficto

Magus erat qui habuit ortum pulcherrimum, in quo erant tot flores redolentes, tot fructus suaves, tot divitiae et deliciae quod valde delectabile fuit ibi esse. 
Hunc locum numquam volebat ostendere, nisi fatuis et inimicis suis. Et cum essent introducti, viderunt tot et tanta gaudia, quod mirabantur et instanter quaerebant, ut in illo poterant manere. 
Ille vero nulli consentiebat, nisi qui hereditatem ejus ei concederet. Fatui vero credebant quod esset paradisus in quo semper deberent permanere, et ei hereditatem illorum concesserunt. 
Magus vero de nocte surgebat, et eos dormientes invenit et occidit, et sic per ortum istum quasi infinita mala perpetravit.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 24 in Oesterley, with an English translation in Swan. The original story was just 103 words, so I only had to remove a few. Other than that, the text is just as in the Latin original. The story also appears in Sir John Mandeville.

De Juliano Sancto

Julianus et Cervus

Julianus, venator nobilis, cervum insequebatur.
Mirabile auditu: cervus dixit, "Tu me insequeris qui patris et matris occisor eris."
Julianus vehementer extimuit. Relictis omnibus, ad regionem remotam decessit ubi principi adhaesit. Princeps castellanam viduam in coniugem Juliano tradidit, cum castello pro dote. 
Parentes Juliani, dolentes, ubique pergebant, filium quaerentes. Tandem ad eius castellum venerunt.
Juliano absente, uxori enarraverunt omnia quae filio suo acciderat. Intellexit uxor quod parentes Juliani essent. Benigne eos suscipiens, in lecto suo eos collocavit. Facto mane, ad ecclesiam perrexit. 
Ecce! Julianus, in thalamum intrans excitaturus uxorem suam, invenit eos dormientes. Uxorem cum adultero suspicatus, extracto gladio, ambos interemit.


Juliani Vita

Exiens domum, Julianus uxorem vidit ab ecclesia redeuntem. Admiratus valde, interrogavit, "Qui sunt illi in lecto nostro dormientes?"
Uxor respondit, "Parentes vestri, qui diutissime quaesierunt. Eos in nostro thalamo collocavi."
Ille, audiens, flere coepit. "Heu miser, dilectissimos parentes meos occidi! Impletum est verbum cervi quod, dum vitare volui, misserrimus adimplevi. Vale, dulcissima! Non quiescam donec sciam quod Deus paenitentiam meam acceperit."
Cui illa, "Absit, dulcissime, ut me deseras et sine me abeas. Fui tecum particeps gaudii; ero particeps et doloris."
Castellum reliquerunt et iuxta fluvium periculosum hospitale statuerunt, ut omnes qui vellent flumen transire transveherent et hospitio universos pauperes reciperent.


Juliani Mors

Post multum tempus, media nocte quadam dum Julianus fessus quiesceret et gelu grave esset, audivit vocem clamantem, "Juliane, adiuva me! Juliane!" 
Voce lugubri concitus, Julianus surrexit et pauperem invenit qui leprosus apparuerat, iam prae gelu deficientem.
Julianus eum in domum portavit et, igne accenso, calefacere studuit, in lectum suum collocans et diligenter cooperiens.
Post paululum, mirabile visu: pauper transformatus est. Julianus angelum splendidum vidit ad caelum scandentem. "Dominus misit me ad te," angelus ei dixit, "mandans tibi quod tuam paenitentiam acceptavit et ambo post modicum in Domino requiescetis." 
Angelus disparuit, et Julianus cum uxore sua post modicum in Domino requievit.



Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 18 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: Gesta 18: Julianus.




De amore inordinato

Centum Verba I: De amore inordinato

Rex uxorem miro modo dilexit. Ipsa peperit filium quem multum dilexit, et in uno lecto mater cum filio suo jacebat.
Cum filius tres annos complevisset, mortuus est rex.
Mater et filius simul continue jacebant.
Vidensque diabolus amorem tantum inter eos ad opus nefarium sollicitavit: filius matrem cognovit.
Regina concepit, et filius pre dolore ad partes longinquas accessit. 
Mater filium pulcherrimum peperit, vidensque parvulum natum, statim illum jugulavit, scindens guttur eius. Sanguis in palmam sinistre manus regine cecidit, et facti sunt quatuor circuli. 
Regina nulla arte potuit circulos evellere de manu, et semper habuit in illa manu cirothecam ne circuli viderentur. 

Centum Verba II: De misericordia Beatae Virginis

Regina elemosynas pro amore Beate Virginis Marie distribuit et ab omnibus erat dilecta, sed nullo modo de hoc confiteri volebat. 
Nocte una Beata Virgo confessori apparuit. 
Gavisus ait, "Dic servo tuo que tibi placent."
"Regina peccatum unum commisit quod tibi non audet pandere. Dic ei: elemosyne tue in conspectu filii mei accepte sunt. Precipio ei ut de peccato confiteatur quod private in camera sua commisit. Rogavi pro ea et remissum est peccatum, si confiteri voluerit. Si vero dictis tuis noluerit acquiescere, roga eam ut cirothecam de manu sinistra deponat; si hoc noluerit, cirothecam extrahe vi." 
His dictis Beata Virgo evanuit. 

Centum Verba III: De regina rogata

Mane vero regina humiliter confitebatur de omnibus peccatis, excepto illo.
Confessor ei ait, "Mihi manum ostende!"
At illa, "Manum ostendere nolo."
Ille contra ejus voluntatem cirothecam extraxit. "Noli timere! Beata Virgo mihi precepit hoc agere." 
In manu vidit quatuor circulos sanguineos: in primo quatuor CCCC, in secundo DDDD, in tercio MMMM, in quarto RRRR, et in circuitu superscripcio rubea:
Casu Cecidisti Carne Cecata; 
Demoni Dedisti Dona Donata; 
Monstrat Manifeste Manus Maculata; 
Recedit Rubigo, Regina Rogata. 
Regina ad pedes confessoris cecidit et cum lacrimis humiliter confitebatur. Accepta absolucione, post paucos dies obdormivit in domino, de cujus morte factus est planctus magnus.


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 13 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: Gesta 13: De amore inordinato.


(Lady Macbeth: Out, damned spot! Out, I say!)


Alexander et Reginae Filia

Alexander regnavit potens valde.
Rex magistrum Aristotelem habebat, qui in omni scientia instruebat. 
Regina aquilonis filiam suam a tempore suae nativitatis veneno nutrivit, et cum pervenisset ad legitimam aetatem, erat pulchra et oculis gratiosa. Eam aspectantes, homines omnes infatuati sunt.
Regina eam ad Alexandrum misit, ut eius concubina fieret. 
Visa puella, Alexander statim captus est in amorem eius, et dormire cum ea volebat. 
Sed Aristoteles dixit, "Nolite talia attemptare! Inveniamus quendam malefactorem qui per legem debet mori. Iste cum ea dormiat."
Malefactor osculatus est eam coram omnibus. Statim cecidit et mortuus est. 
Alexander magistrum laudavit, qui eum a morte liberavit. 


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 11 in Oesterley, with an English translation in Swan. I have shortened the story; you can find the full Latin text here: Gesta 11 where you will find more notes about the poison-maiden tradition; the sculpture below is a poison-maiden from India, Visha-Kanya:

Iuvenis et Archipiratae Filia

Pater noluit filium captum redimere.
Filia archipiratae qui iuvenem in vinculis habebat incarceratum visitabat.
"Libera me, bona puella!"
"Hoc faciam, si me in uxorem duces."
Iuvenis firmiter promisit, et fugerunt.
"De tuo adventu gaudeo," dixit pater. "Sed qualis est ista puella? Nolo ut eam in uxorem ducas."
"Noluisti me redimere; ipsa vero me liberavit."
"Patrem proprium decepit, libidine causa."
"Pater meus locuples est; pecunia non indiget," respondit puella. "Et libido aut est propter pulchritudinem aut propter divitias; filius tuus in carcere et pulchritudinem et divitias perdidit. Sola pietas me movebat."
Pater non potuit arguere ulterius. 
Filius puellam in uxorem duxit!


Inspired by: Gesta Romanorum.
Notes: This story is number 5 in Oesterley, with an English translation in Swan. You can find this story in Seneca the Elder's Controversia 6. (That's where I snagged the term archipirata, which does not show up in the Gesta text.) I have shortened the story; you can find the full Latin text at this blog post: Gesta 5.




Ranae et Puer

Ecce stagnum:
stagnum magnum est.
In hoc stagno ranae multae habitant.
Puer ad stagnum advenit.
Puer lascivus est.
Stagnum contemplans, puer dicit,
"Ranas video!"
A puero territae,
ranae sub undis se celant.
Puer dicit,
"Ubi estis, ranae?
Ad me advenite!
Ludere volo!"
Denuo stagnum contemplans, 
puer ranas videt,
capitula caute exerentes de aquis.
Ridens, puer saxa colligit,
et per lusum saxis ranas appetit.
Hoc modo puer ranas multas necat.
Gemens et lacrimas effundens, 
rana una ad puerum clamat, 
"O puer, tuam misericordiam imploro!
Tu saxis ludis,
sed sorores meae mortuae sunt,
ut vides.
Hoc, quod lusum tibi, nobis mors est."



Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 606. Ranae et Puer, from Camerarius (not in Perry). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: The Boys and the Frogs.




Bos et Cornua Eius

In mundi initio, bos creatus est sine cornibus.
Sui iuris ambulat per campos, 
iugi expers,
superbus,
erecta cervice,
sed sine cornibus.
Bos sibi dicit,
"Vires meas sentio,
et nulli animalium cedo 
aut viribus aut mole corporis!
Sed arma non habeo.
Cornibus mihi opus est!"
Supplex ergo bos Iovem petiit,
"O Iuppiter,
pater deorum et effector omnium creaturarum,
da mihi cornua!"
Annuit Iuppiter bovis votis,
cornua hinc et inde capiti inserens. 
Sed bovis felicitas non durat.
Homines nunc bovem cornibus capiunt et ligant.
Cornibus sic ligatus, 
bos iugo addictus est.
Sub onere bos ingemiscit. 
"Cornua inutilia habeo,
sed libertate utilissima careo."



Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 282. Bos et Iuppiter, from Abstemius (not in Perry). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Jupiter and the Bull.



Viator et Mercurius

Viator, longum iter ingressus, 
Mercurio promittit,
"Si quid invenio, O Mercuri, 
tibi dimidium dabo!
Sic solemniter voveo."
Paulo post peram magnam invenit.
Laetus, peram capit, clamans,
"Si in pera nummi sunt, Deo dimidium dabo,
secundum votum meum solemne."
Sed in pera nummos non invenit.
Pera autem referta est amygdalis et dactylis.
Viator amygdalas comedit, cortices colligens,
et dactylos quoque, nucleos colligens.
"Habes, O Mercuri, dimidium,"
viator dicit, 
cortices et nucleos collocans in ara
quae ibi forte adest.
"Tibi offero et interiora et exteriora,
quod est dimidium, 
secundum votum meum solemne."
Fabula avarum respicit, 
qui avaritiae suae causa Deos quoque decipit.



Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 788. Mercurius et Viator (Perry 178). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Hermes and the Traveler.



Rusticus in Arborem Ascendens

Rusticus olim in arborem ascendit,
poma quaerens.
Arbor alta est,
et rusticus laboriose in summam arborem ascendit.
Tunc rusticus de arbore delapsus est,
et, graviter laesus, clamat, gemens,
"Adiuva me! Laesus sum!"
Viator forte praeteriens rusticum audit
et accurrit, auxilium offerens.
"Gratias tibi ago," rusticus dicit.
Viator respondet,
"Consilium quoque tibi offero!
Consilio meo usus, numquam de arbore cades."
Rusticus dicit,
“Utinam ante casum meum consilium dedisses! 
Sed proderit tamen etiam in posterum; 
dic igitur.” 
Tum viator dicit, ridens,
"In summam arborem ascendens,
cave
ne velocius terram repetas
quam summitatem."
Fabula docet:
Cunctatio saepe prodest,
et salus est in mora.


Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 823. Rusticus de Arbore Delapsus, from Camerarius (not in Perry). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Going Up a Tree and Coming Down.

Vulpes Pacem Annuntians

Vulpes, gallum in arbore residentem videns, dicit,
"Te saluto, amice!
Descende et huc veni!
Tecum de multis rebus colloquium habere volo."
Gallus negat.
"Mea sententia hic tutior sum."
Vulpes respondet,
"Sed pacem universalem tibi annuntio!
Nos omnes in amicitia et concordia vivimus."
Gallus intente in silvam distantem oculos divertit. 
Vulpes rogat,
"Quid tam intente prospicis?”
Gallus respondet,
"Canes venaticos video, 
huc rapide currentes."
Vulpes iam fugit, clamans,
"Si hoc verum est,
ego quam celerrime hinc me recipiam."
Gallus exclamat,
"Noli festinare! 
Nonne omnia animalia pacem inter se agunt?"
Vulpes respondet,
"Verum est, 
at fortasse ad canes edictum nondum profectum est."


Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 46. Vulpes Pacem Annuntians, from Thomas's Latin textbook (Perry 671). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Fox and Rooster's Conversation.

Vulpes et Taxus

Taxus, vulpem ducens ad curiam leonis, dicit,
"Gravium scelerum damnata est,
et leo te suspendet hodie.
Confessionem fac de peccatis tuis!"
Vulpes confessa est 
de gallinis multis raptis, necatis, devoratis.
Tunc addit,
"Deo promitto ac spondeo:
dum vivo, gallinis abstineo."
Vulpes hoc promittit, cogitans sibi,
"Non durabit vita mea."
Taxus, commotus, respondet,
"Deus te benedicat."
Inter ambulandum, 
vulpes gallinam iuxta tugurium quoddam videt,
et taxo dicit,
"Illa est via qua incedere debemus, 
scilicet iuxta tugurium illud." 
Cui taxus respondet, gallinam videns,
"Quid de iuramento tuo?"
De gallinis abstinere debes!"
Vulpes ridet.
"Tu recordatus,
sed ego iuramenti mei iam oblita sum."
 


Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 53. Vulpes et Taxus, from Jacques de Vitry (not in Perry). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Fox and Badger.
 


Pater, Filius, et Asinus

Pater et filius iter faciunt cum asino.
Spectator quidam dicit, "Quare asinus neminem portat?" Pater ergo filium asino imponit. 
Paulo post alius dicit, "Quare pater, aetate confectus, pedibus ambulat?" Pater ergo filium deponit et ipse asinum ascendit.
Etiam alius dicit, "Quare puer pedibus ambulat, asinum sequens tamquam servus?" Pater ergo filium asino secum superimponit.
Spectatores nunc et patrem et filium castigant, "Quare asinus tantum onus portat?"
Perturbatus tot variis sententiis, pater asinum ligat et baculo suspendit. Hoc modo pater et filius asinum portant.
Omnes eos irrident.
Pater, indignatus, asinum in flumen dejicit.
Sic pater et filius domum redeunt sine asino.


Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 935. Pater, Filius, et Asinus, from Poggio Bracciolini (Perry 721). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Father and Son on the Donkey.

Senex a Morte Admonitus

Mors ad senem venit, dicens,
"Mors sum, et nunc te e vita rapiam."
Senex, territus, rogat,
"Paululum differ!
Testamentum condere debeo!
Cetera necessaria praeparare volo."
Mors respondet,
"Quare non praeparata sunt omnia?
Toties a me admonitus es!"
Senex clamat,
"Numquam a te admonitus sum!"
Mors ridet.
"Aequales tui nulli iam restant;
Mortui sunt omnes!
Etiam iuvenes, pueros, et infantes quotidie rapio.
Hoc modo de mortalitate tua te admoneo.
Oculi tui hebescunt.
Auditus tuus diminutus est.
Ceteri sensus tui deficiunt.
Corpus tuum ingravescit.
Haec omnia sentis, et te admonitum negas? 
Ulterius non differam!"
Et sine mora Mors senem e vita rapit.


Inspired by: Mille Fabulae et Una.
Notes: This story is Fable 818. Mors et Senex, from Abstemius (not in Perry). I have simplified the story, making it easier to read. For an English version (not a translation), see: Death's Warnings.